De veel bejubelde dna-redigeertechniek Crispr-Cas9 lijkt minder precies en veilig dan gedacht, stellen recente Nature-publicaties. Crispr-gebaseerde dna-modificatietechnieken vormen inmiddels onmisbare methoden in de moleculaire gereedschapskist. Het enthousiasme over mogelijke toepassingen is enorm, maar voor therapeutische inzet in mensen moeten nog wat hordes worden genomen.

Op 19 juli schreven Britse onderzoekers in Nature Biotechnology dat ze veel onverwachte veranderingen in dna opmerkten na Crispr-Cas9. Ze brachten nauwkeurig alle genoomveranderingen in kaart die optraden na het uitzetten van een enkel gen, nadat ze in een eerder experiment hadden opgemerkt dat Crispr-Cas9 ook genexpressie veranderde na een knip in niet-coderend intron-dna; dit had een negatieve controle moeten zijn. Stukken dna waren verdwenen, dna-sequenties elders uit het genoom juist ingevoegd bij de beoogde dna-knip, of het dna was anderszins gereorganiseerd. Soms betrof een verandering een paar nucleotiden. In andere gevallen ging het om een paar duizend baseparen, wat direct of indirect gevolgen kan hebben voor genfunctie.

De effecten waren eerder niet in deze mate opgemerkt, omdat er gewoonweg niet zo uitgebreid en systematisch werd gezocht. Veel onderzoekers controleerden alleen de directe omgeving van de geplande kniplocatie. Toch schrikt Niels Geijsen, onderzoeker aan het Utrechtse Hubrecht Instituut niet van deze bevindingen. ‘De geziene effecten lijken het gevolg van hoe de cel omgaat met de knip die Crispr-Cas9 maakt.’ Er zijn allerlei variaties op Crispr-Cas9 in ontwikkeling. Geijsen vertelt over een Crispr met gemuteerde Cas9 die niet meer knipt, waar een base editor-enzym aanhangt dat een base verandert, zonder te knippen. ‘Mijn verwachting is dat dit soort vernieuwingen van het systeem Crispr-Cas veel veiliger maken.’